Podsłuch w trumnie. Jak jeszcze policja szukała zabójców Marka Papały

Podsłuch w trumnie

Rozpatrywano też wersję, według której w egzekucję zamieszana była rodzina byłego komendanta. Śledczy zainstalowali nawet w jego trumnie podsłuch, licząc na to, że pozyskają w ten sposób nagrania mogące pomóc w wyjaśnieniu sprawy – bezskutecznie.

W 2010 r. na ławie oskarżonych przed Sądem Okręgowym w Warszawie za podżeganie do zabójstwa Papały zasiadali „Słowik” i Ryszard B. Pierwszy miał zdaniem prokuratury nakłaniać do zbrodni nieżyjącego już gangstera Artura Z. ps. „Iwan” z trójmiejskiego „klubu płatnych zabójców”. Drugi zaś miał obserwować miejsce późniejszego morderstwa, a także nakłaniać do jego popełnienia Zbigniewa G. W akcie oskarżenia dla „Słowika” żądano 8 lat, a dla Ryszarda B. – 15 lat pozbawienia wolności. Oni sami wnosili o uniewinnienie.

Przypadkowa ofiara?

Tymczasem w kwietniu 2012 r. Prokuratura Okręgowa w Łodzi przedstawiła alternatywną wersję wydarzeń, zgodnie z którą strzały do Marka Papały miał oddać chcący ukraść jego samochód znany stołeczny złodziej samochodów, Igor Ł. (dziś M. – przyp. aut.) ps. „Patyk”, późniejszy świadek koronny. Tę hipotezę popierał były minister spraw wewnętrznych Marek Biernacki czy byli ministrowie sprawiedliwości Zbigniew Ćwiąkalski i Krzysztof Kwiatkowski. Miała ona jednak swoich krytyków ze względu na szereg nieścisłości. Podstawowym zarzutem było to, że zabójstwo wyglądało na z góry zleconą i zaplanowaną egzekucję, a nie przypadkową śmierć podczas próby kradzieży samochodu. Inna kwestia to fakt, że ostatecznie daewoo espero byłego komendanta pozostało na miejscu zdarzenia.

Złodzieje samochodów

Co tyczy się „Patyka” – wywodził się on z Mokotowa, gdzie już mając 16 lat, zaczął kraść samochody. W 1994 r. porwali go gangsterzy z powiązanego z grupą pruszkowską gangu Piotr B. ps. „Sznyt” – byłego cinkciarza. Zapłacił wtedy za swoje uwolnienie 20 tys. dol. okupu. Potem współpracował m.in. z Rafałem S. ps. „Szkatuła”, z którym w połowie lat 90. Wyjechał do Holandii, aby tam kontynuować działalność przestępczą. Po powrocie do kraju razem dołączyli do innej powiązanej z mafią pruszkowską grupy z warszawskiej Woli, na której czele stali Piotr K. ps. „Bandziorek” i Mariusz D. ps. „Przeszczep”. Kradli tam nadal samochody i fałszowali dokumenty pojazdów. „Patyk” trafił jednak za kratki, skąd wyszedł w 1996 r. i podlegał w strukturze „Pruszkowa” Jarosławowi S. (dziś Ł. – przyp. aut.) ps. „Masa”, innemu późniejszemu świadkowi koronnemu. Igor Ł. wpadł w kwietniu 2000 r., gdy zatrzymano go jako podejrzanego o kradzieże samochodów na Śląsku. Co ciekawe, to w zamian za zeznania w sprawie zabójstwa Marka Papały uzyskał status świadka koronnego. W międzyczasie trwał już proces „Słowika” i Ryszarda B. w tej sprawie.

Miliony za niewinność

31 lipca 2013 r. nieprawomocnie ich uniewinniono, bo dowody okazały się kruche i nie łączyły się w pewny łańcuch przyczynowo-skutkowy. Sąd uznał, że zarzut podżegania do zabójstwa należało przedstawić zmarłemu trzy lata wcześniej „Iwanowi”, a nie powoływać go na świadka, którego zeznania okazały się zresztą sprzeczne i budziły uzasadnione wątpliwości co do jego wiarygodności.

W sierpniu 2014 r. media donosiły, że Ryszard B. wystąpi w roli pokrzywdzonego w sprawie o przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy policji i prokuraturę w śledztwie dotyczącym zabójstwa byłego komendanta głównego Marka Papały. Podobnie miał on wtedy status pokrzywdzonego w sprawie dotyczącej ukrywania dowodów w śledztwie o zabójstwo „Pershinga”. W związku z tym Ryszard B. zamierzał wystąpić o odszkodowanie za bezpodstawny areszt wydobywczy. Zażądał 22,5 mln zł – 9 mln zł za doznaną krzywdę i 13,5 mln zł za utratę kontroli nad majątkiem spółki, w której był wspólnikiem. W maju 2015 r. przyznano mu 1,1 mln zł, ale złożył apelację. Sprawę przekazano do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji. W lutym 2017 r. warszawski sąd okręgowy zasądził na jego rzecz 264 tys. zł zadośćuczynienia, m.in. za traktowanie go na pograniczu tortur poprzez osadzenie go jako więźnia niebezpiecznego, mimo że i tak musiał znajdować się w izolacji jako skazany za zabójstwo „Pershinga”.

Ostatecznie Sąd Apelacyjny w Warszawie obniżył kwotę dla Ryszarda B. do 30 tys. zł. W sprawie ukrywanych dowodów, dotyczących zabójstwa „Pershinga”, Ryszard B. wytoczył powództwo o 35 mln zł, ale sąd przyznał mu tylko 50 tys. zł zadośćuczynienia, bez odszkodowania. Po odwołaniu wyrok uchylono i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania.

Brak motywu

Jednym z podstawowych problemów w wyjaśnieniu śmierci byłego komendanta okazał się brak określenia motywu. Jeśli nie był to przypadek towarzyszący próbie kradzieży samochodu, przyjmuje się, że mogło chodzić o ryzyko ujawnienia przez Papałę międzynarodowego przemytu narkotyków. W tym procederze kluczowe role mieli wówczas pełnić Andrzej Z. ps. „Słowik” i nieżyjący już gangster, przez lata rezydujący w Wiedniu – Jeremiasz B. ps. „Baranina”. Obaj współpracowali na pewnych polach ze wspominanym już biznesmenem Edwardem M.

Nie brakuje też innych hipotez – od zwykłego, zaognionego sporu rodzinnego, przez wiedzę Papały o procederze bezcłowego importu zboża ze Wschodu, organizowanego przez Edwarda M., biznesmenów związanych z „Baraniną” i oficera rosyjskiego wywiadu, po proceder mafii paliwowej, który chciał rozpracować były komendant główny policji.

Pogrzeb gen. Marka Papały odbył się 2 lipca 1998 r. na cmentarzu komunalnym w Pruchniku na Podkarpaciu. 21 lutego 2020 r. dokonano ekshumacji zwłok. Potem ciało skremowano i złożono je w grobie na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.